Znajdujemy się obecnie w epicentrum okresu wielkanocnego. Jest to czas obfitujący w różnego rodzaju zwyczaje oraz tradycje. Czy wiecie Państwo skąd tak właściwie wziął się rytuał malowania pisanek? Po co święcimy wielkanocne pokarmy? No i o co chodzi z tym całym śmigus-dyngus? Na te i inne pytania odpowiadamy w dzisiejszym artykule o wielkanocnych zwyczajach w Polsce.

Spotkania rodzinne

Zacznijmy jednak od najwspanialszego elementu każdych świąt, czyli wspólnie spędzonego czasu. To właśnie rodzinnej bliskości brakuje nam na co dzień, a wolne od pracy i wspólna celebracja Świąt Wielkanocnych pozwalają nam być razem. Pandemia Covid-19 na kilka lat skutecznie uniemożliwiła nam kolektywne gromadzenie się wokół świątecznego stołu, ale na szczęście są to problemy już minione. Jak podczas innych świąt, tak i na Wielkanoc, nasze stoły są suto zastawione różnymi potrawami, których motywem przewodnim są jajka, chrzan oraz niekwestionowana królowa polskich spotkań towarzyskich - sałatka jarzynowa. Nie oszukujmy się jednak, w dzisiejszych czasach nie każdy może pozwolić sobie na luksus samodzielnego przygotowania tych wszystkich pysznych dań. Z pomocą przychodzą wyspecjalizowane podmioty, świadczące usługi cateringowe.

Restauracja Sezam w Machowej w tegorocznej ofercie wielkanocnej przygotowała dla Państwa, oprócz tradycyjnego wielkanocnego żuru na zakwasie z jajkiem, białą kiełbasą i chrzanem, dania główne w postaci polędwiczek drobiowych w panko, policzków wieprzowych w sosie demi-glace oraz Waszego ulubionego kurczaka nadziewanego mięsem i pieczarkami. Z zimnych zakąsek proponujemy: półmisek mięs i serów, jajka trio z pastami szpinakową, pieczarkową i brokułową, galaretki drobiowe z jajkiem, pasztet z jajkiem w cieście francuskim, wrapsy trio: z pastami jajeczną, z suszonymi pomidorami oraz z serkiem i salami, śledzia po japońsku, sałatkę z tuńczykiem i krakersami, wspomniany wcześniej klasyk czyli sałatkę jarzynową ale podaną w kruchych łódeczkach z ciasta francuskiego. Naturalnie nie mogło zabraknąć rarytasu dla dzieci w postaci nugetsów z kurczaka panierowanych w płatkach kukurydzianych z sosem czosnkowym. Na słodko proponujemy selekcję świątecznych ciast i ciasteczek.

Rodzinne biesiadowanie rozpoczyna się tradycyjnym wielkanocnym śniadaniem, jednak w wielu rodzinach rozciąga się to na całe dwa dni trwania świąt. Warto przygotować się do rodzinnych świątecznych spotkań i skorzystać z oferty cateringowej Restauracji Sezam w Machowej.

Malowanie pisanek i poszukiwanie jajek

Chyba nic nie kojarzy się z dzieciństwem w okresie wielkanocy jak malowanie pisanek. Zwyczaj ten ma długą historię i jest praktykowany w wielu kulturach na całym świecie. Jego początki sięgają czasów przedchrześcijańskich i związane są z obrzędami wiosennymi i świętami związanymi z odrodzeniem przyrody. Współczesne malowanie pisanek stało się także popularną aktywnością dla dzieci i rodzin podczas przygotowań do Wielkanocy, zachowując w ten sposób starożytne tradycje w nowoczesny sposób. W kulturze chrześcijańskiej jajko symbolizuje nowe życie i odrodzenie, co jest szczególnie istotne w kontekście święta Wielkanocy, które obchodzone jest jako święto zmartwychwstania Jezusa Chrystusa. Tradycja malowania jajek prawdopodobnie zaczęła się jako sposób ozdabiania jaj, które były zabierane na wielkanocny posiłek, a także dawane jako prezenty. Technika malowania różni się w zależności od regionu i kultury. W niektórych miejscach używa się naturalnych barwników pochodzenia roślinnego, takich jak cebula czy liście roślin, które pozostawiają wzory na jajkach. W innych miejscach stosuje się farby i inne materiały.

Z kolei tradycją świeżo importowaną z zachodu jest poszukiwanie słodkich jajek. W niektórych krajach dzieci biorą udział w zabawie w poszukiwanie wielkanocnych jaj, które ukrywane są w ogrodzie lub wewnątrz domu. Pomimo, iż zwyczaj ten jest w Polsce stosunkowo nieznany, nam on się bardzo podoba. Dlatego właśnie w Hotelu Restauracji Sezam Machowa organizujemy coroczne wspólne poszukiwanie jajek i malowanie pisanek. Śledźcie nasze profile w mediach społecznościowych, aby być na bieżąco i upewnijcie się, że Wasze dziecko nie przegapi tej fantastycznej zabawy!

Pomalowane na kolorowo pisanki stały się niekwestionowanym symbolem wiosennych świąt. Ozdabiamy nimi nie tylko wnętrza naszych domów ale również lokale użyteczności publicznej. Takżę nasz obiekt, Sezam Machowa w tym roku został bogato obwieszony różnobarwnymi jajkami. Pisanki to także obowiązkowy element zawartości wielkanocnego koszyczka. A skoro już o tym mowa…

Wielkanocne koszyczki

Wielkanocne koszyczki są integralną częścią wielu tradycji związanych ze świętem Wielkanocy. Są one używane do przechowywania, prezentowania i transportowania różnych symboli i potraw związanych z tym świętem.

Kosze mają swoje korzenie głównie w tradycjach europejskich, zwłaszcza w regionach, gdzie Wielkanoc jest obchodzone jako ważne święto religijne i kulturowe. Początki tego zwyczaju można śledzić aż do starożytności, choć dokładna geneza może być trudna do ustalenia z uwagi na długą historię i ewolucję zwyczajów. Jednym z możliwych źródeł tradycji wielkanocnych koszyczków jest praktyka zbierania wiosennych plonów i przynoszenia ich do kościoła na błogosławieństwo w okresie Wielkanocy. Koszyczki służyły jako praktyczny sposób transportu żywności, którą ludzie przynieśli na specjalne święcenie. Choć wygląd i zawartość koszyczków mogą się różnić w zależności od regionu i kultury, istnieją pewne elementy, które często się w nich znajdują: jajka, chleb, wędliny (w tym obowiązkowo kiełbasa), sery, chrzan, wielkanocne ciasto (w niektórych kulturach również inne słodycze, np. czekoladowe zające). W wielu rodzinach do koszyczka wielkanocnego dodaje się świecę, którą następnie zapala się podczas wielkanocnej mszy świętej. Wielkanocne koszyczki są więc nie tylko praktycznym sposobem przechowywania potraw, ale także mają głębokie znaczenie symboliczne i kulturowe, podkreślając radość związaną z odrodzeniem i nowym życiem, które symbolizuje święto Wielkanocy.

Święcenie pokarmów

W wielu krajach praktykowane jest święcenie pokarmów w kościele w Wielką Sobotę. Ludzie przynoszą kosze z żywnością, aby poświęcić je przed święceniem wielkanocnego posiłku. Zwyczaj święcenia pokarmów, znany również jako "święconka", ma swoje korzenie głównie w tradycji katolickiej i prawosławnej. Jest praktykowany głównie w krajach europejskich, zwłaszcza w Polsce, Rosji, Ukrainie, Białorusi i innych krajach o silnych tradycjach chrześcijańskich. Początki tego zwyczaju sięgają średniowiecza i związane są z praktyką zbierania i błogosławienia żywności na Wielkanoc. W tamtych czasach wielkanocne posiłki były szczególnie uroczyste i bogate, ponieważ Wielkanoc była czasem radości i obfitości po okresie Wielkiego Postu. Pokarmy, które były przynoszone do kościoła na błogosławieństwo, miały być symbolem dziękczynienia za owoce ziemi i pracy ludzkiej, ale także przypominały o mocy zmartwychwstania Jezusa Chrystusa, którym chrześcijanie obchodzili Wielkanoc.

Podczas obrzędu święcenia pokarmów kapłan błogosławi różne rodzaje żywności, w tym chleb, jajka, mięso, sól, chrzan, warzywa i inne potrawy. Zwyczaj ten przetrwał przez wieki, przekształcając się i dostosowując do zmieniających się warunków społeczno-kulturowych. Dzisiaj święcenie pokarmów jest istotnym elementem wielu rodzinnego i społecznego obchodzenia Wielkanocy, łącząc tradycje religijne z aspektem społecznym i kulinarnym tego święta.

Wielkanocne symbole

Wielkanocne symbole mają głębokie znaczenie religijne oraz odnoszą się do tradycji ludowych i naturalnych cykli życia. Oprócz opisanych wcześniej jajek, do głównych symboli związanych z Wielkanocą należą:

• Królik lub Zając stał się popularnym symbolem Wielkanocy, szczególnie w krajach zachodnich. Jest to związane z wiosennymi obrzędami płodności oraz związanymi z nimi legendami, które wciąż są kultywowane w wielu kulturach.
• Chleb wielkanocny. W wielu krajach, zwłaszcza w Europie Wschodniej, piecze się specjalne chleby wielkanocne, które są ozdobione krzyżem lub innymi symbolami religijnymi. Chleb ten jest symbolem Ciała Chrystusa.
• Baranek Paschalny zwany również Barankiem Bożym, jest symbolem ofiary Jezusa Chrystusa na krzyżu. Jest to nawiązanie do ofiary baranka paschalnego, który był spożywany podczas święta Paschy w czasach Starego Testamentu.
• W niektórych krajach palma wielkanocna, wykonana z gałązek wierzbowych lub innych roślin, jest tradycyjnym symbolem Wielkanocy. Gałązki te są błogosławione podczas uroczystości wielkanocnych i często dekorują domostwa.
• Wiosenne kwiaty, takie jak tulipany, narcyzy czy lilie, są także często używane jako symbole Wielkanocy, symbolizując nowe życie i odrodzenie natury po okresie zimowej śmierci.
• Babka wielkanocna to tradycyjne polskie ciasto, które jest jednym z kluczowych elementów wielkanocnego menu. Symbolizuje radość i obfitość tego święta. Choć babka wielkanocna jest szczególnie popularna w Polsce, podobne wypieki są również tradycyjne w innych krajach Europy Wschodniej i Środkowej.

Śmigus-Dyngus

Śmigus-Dyngus to tradycyjne polskie święto obchodzone w poniedziałek po Wielkanocy. Jest to radosna i humorystyczna tradycja, która ma swoje korzenie w tradycjach ludowych i obrzędach wiosennych obchodzonych w Polsce oraz innych krajach Europy Środkowej. Nazwa "śmigus" pochodzi od staropolskiego słowa "śmigać", co oznacza "biegać" lub "przebiegać", natomiast "dyngus" to dawna forma rzeczownika oznaczającego drewniany kij lub gałąź.

Głównym elementem Śmigusa-Dyngusa jest tradycja obmywania się wodą, zarówno w formie delikatnego polewania jak i czasami w formie pełnych potyczek wodnych. Tradycja ta ma symbolizować oczyszczenie i odnowę, a także jest powiązana z praktykami oczyszczenia i ochrony przed złymi duchami związanymi z wiosennymi obrzędami. Podczas Śmigusa-Dyngusa młodzi ludzie, często w grupach, chodzą po ulicach z pojemnikami z wodą i polewają się nawzajem. Jest to także okazja do żartów i zabawy. Tradycyjnie mężczyźni próbują polewać wodą dziewczęta, których im się podobają, co jest również interpretowane jako forma wyrażania uczuć. Śmigus-Dyngus jest świętem pełnym radości i żartów, które integruje społeczność i jest okazją do wspólnej zabawy po okresie Wielkanocy. Choć ma głównie charakter ludowy i kulturowy, to w Polsce i wśród Polonii za granicą jest obchodzone z entuzjazmem i często stanowi element wielkanocnych obchodów.

Święta Wielkanocne to wspaniała tradycja, która w Polsce zazwyczaj wypada w równie pięknym okresie wiosennym. Niewątpliwie jest to najważniejsze święto dla całej społeczności chrześcijańskiej nie tylko w Polsce ale także w wielu innych krajach na całym świecie. Dodatkowo liczne zwyczaje i obrzędy takie jak malowanie pisanek, poszukiwanie jajek (dotychczas kojarzące się raczej ze społecznościami zachodnimi jednak zdobywające również uznanie w Polsce), przygotowanie koszyczka, święcenie pokarmów wspólne ich spożywanie czy wreszcie typowo polski Śmigus - Dyngus dodają tym dniom szczególnego kolorytu i uroku.

Autor artykułu: Karol Peszko