Kartka z kalendarza świąt nietypowych - 29 września w Polsce obchodzimy dzień naszej bohaterki, przyjaciółki, wybawicielki. Czasem czarnej jak smoła, niekiedy nieco zabielonej lub zupełnie białej. O kim mowa? Swoje święto obchodzi dzisiaj kawa i z tej okazji o niej właśnie słów kilka. Zaparzcie zatem swoją ulubioną… no właśnie, kawę i zapraszamy do lektury!

Skąd do nas przyszła?

Kawa pochodzi z regionu Etiopii w Afryce, który uważany jest za jej kolebkę. Legenda głosi, że pasterz o imieniu Kaldi odkrył jej właściwości pobudzające, gdy zauważył, że jego kozy były wyjątkowo energiczne po zjedzeniu owoców kawowca. Początkowo była uprawiana i spożywana jedynie w Etiopii, ale jej popularność zaczęła wzrastać w XV wieku, gdy Arabowie zaczęli uprawiać ją w Jemenie. Tam też powstały pierwsze kawiarnie, zwane "qahveh khaneh", gdzie kawa była spożywana podczas dyskusji intelektualnych, muzyki i gier. Stamtąd, w XV i XVI wieku, kawa dotarła do Bliskiego Wschodu. W XVI wieku kawa stała się popularna w imperium osmańskim, a kawiarnie stały się centrami życia społecznego. Kawa zyskała rozgłos dzięki tureckim kupcom, którzy handlowali nią w całym regionie. Do Europy dotarła przez Wenecję w XVII wieku, dzięki handlowi z Bliskim Wschodem. Wenecjanie byli jednymi z pierwszych Europejczyków, którzy zaczęli pić kawę, a w 1645 roku otworzono pierwszą europejską kawiarnię. W 1669 roku ambasador Imperium Osmańskiego w Paryżu, Suleiman Aga, przedstawił kawę na dworze króla Ludwika XIV, co zapoczątkowało nową modę wśród francuskiej arystokracji. W XVII i XVIII wieku kawiarnie stały się popularnymi miejscami spotkań intelektualistów, artystów i polityków. Często nazywano je "penny universities", ponieważ za jednego pensa można było kupić filiżankę kawy i uczestniczyć w intelektualnych debatach. Europejskie mocarstwa kolonialne zaczęły uprawiać kawę na masową skalę w swoich koloniach w Ameryce Południowej, Afryce i Azji. Brazylia, Indonezja i Kolumbia stały się głównymi producentami kawy na świecie, co uczyniło ten napój bardziej dostępnym i popularnym.

Kawa w Polsce ma ciekawą historię, która sięga XVII wieku, kiedy zaczęła się pojawiać na stołach polskiej szlachty i magnaterii. Początkowo był napojem egzotycznym, dostępnym tylko dla elit, ale z czasem zyskał popularność w całym kraju. Oto najważniejsze momenty z historii kawy w Polsce:

XVII wiek – wprowadzenie kawy do Polski: Kawa dotarła do Polski przez kontakty handlowe z Imperium Osmańskim oraz poprzez wpływy kulturowe z zachodniej Europy, szczególnie po Bitwie pod Wiedniem w 1683 roku, kiedy to Jan III Sobieski odegrał kluczową rolę w zwycięstwie nad Turkami. Po bitwie tureckie zapasy, w tym kawa, trafiły w ręce zwycięzców. W tym czasie kawa była już popularna w Wiedniu, ale dzięki wydarzeniom wokół tej bitwy, zyskała na znaczeniu również w Polsce. Po bitwie do Polski trafiły tureckie zapasy kawy, co pozwoliło na jej rozpropagowanie.

Pierwsze kawiarnie: Pierwsze kawiarnie w Polsce zaczęły pojawiać się na przełomie XVII i XVIII wieku. Jednym z najwcześniej udokumentowanych miejsc, gdzie serwowano kawę, był Gdańsk, ze względu na swoje kontakty handlowe z Europą Zachodnią. W Warszawie pierwsza kawiarnia została otwarta w 1724 roku przez pochodzącego z Armenii przedsiębiorcę Jerzego Kulczyckiego, który przyczynił się do rozpowszechnienia kawy po całej Europie po Bitwie pod Wiedniem.

XVIII i XIX wiek – kawa jako element kultury: W XVIII i XIX wieku kawa zaczęła zdobywać popularność wśród polskiej arystokracji, a potem także wśród mieszczan. Kawiarnie stały się miejscami spotkań intelektualistów, artystów, polityków i pisarzy. W Warszawie, Krakowie i innych większych miastach kawiarnie odegrały ważną rolę w rozwoju życia kulturalnego i towarzyskiego. Pojawienie się kawiarni w Polsce miało zatem nie tylko znaczenie kulinarne, ale także społeczne i intelektualne.

XX wiek – okres międzywojenny i PRL: W okresie międzywojennym kawiarnie w Polsce cieszyły się dużą popularnością, a kawa była nieodłącznym elementem spotkań towarzyskich i kulturalnych. W Warszawie działały słynne kawiarnie, takie jak "Ziemiańska", gdzie spotykali się artyści i intelektualiści, m.in. Skamandryci, znani poeci i pisarze. Po II wojnie światowej, w okresie PRL-u, kawa była towarem reglamentowanym i często trudno dostępnym. Mimo to Polacy zachowali swoje zamiłowanie do kawy, choć czasem musieli zadowolić się namiastkami kawy, takimi jak "kawa zbożowa" (np. Inka). Kawiarnie w tym czasie nadal pełniły funkcję miejsc spotkań towarzyskich, choć były znacznie skromniejsze niż przed wojną.

Współczesność – rozwój kultury kawowej: Po transformacji ustrojowej w 1989 roku, kawa z importu stała się szeroko dostępna, a kultura picia kawy zaczęła się rozwijać. W Polsce zaczęły pojawiać się międzynarodowe sieci kawiarni, takie jak Starbucks czy Costa Coffee, a jednocześnie powstało wiele lokalnych kawiarni specjalizujących się w kawie wysokiej jakości.

Jej znaczenie

Kawa jest ważna z wielu powodów – kulturowych, społecznych, zdrowotnych, a także ekonomicznych. Oto główne aspekty, które sprawiają, że kawa odgrywa istotną rolę w życiu milionów ludzi na całym świecie:

Społeczne znaczenie kawy: kawiarnie jako miejsca spotkań: Od wieków kawiarnie były miejscami spotkań towarzyskich, wymiany myśli i dyskusji intelektualnych. Kawa sprzyja tworzeniu relacji i rozmowom, co czyni ją ważnym elementem życia społecznego. Do dziś kawiarnie odgrywają tę rolę, będąc miejscami spotkań z przyjaciółmi, rodziną czy współpracownikami. Kawa w kulturach różnych krajów: W wielu kulturach picie kawy to rytuał, który ma głębokie znaczenie społeczne. Włosi, Turcy, Etiopczycy czy Arabowie mają swoje unikalne tradycje związane z przygotowaniem i spożywaniem kawy, które łączą pokolenia i wzmacniają więzi społeczne.

Znaczenie zdrowotne kawy: Kofeina, naturalnie występująca w kawie, ma właściwości pobudzające, poprawiając koncentrację, zwiększając energię i zmniejszając uczucie zmęczenia. Dla wielu osób filiżanka kawy jest nieodzownym elementem rozpoczęcia dnia. Badania sugerują, że umiarkowane spożycie kawy może mieć korzystny wpływ na zdrowie. Kawa zawiera przeciwutleniacze, które mogą chronić komórki przed uszkodzeniem. Niektóre badania wskazują, że regularne picie kawy może zmniejszać ryzyko niektórych chorób, takich jak Parkinson, cukrzyca typu 2, choroby serca czy niektóre rodzaje nowotworów.

Ekonomiczne znaczenie kawy: Jedna z najważniejszych roślin uprawnych: Kawa jest jednym z najczęściej eksportowanych towarów na świecie i kluczowym produktem rolnym dla wielu krajów rozwijających się, zwłaszcza w Ameryce Łacińskiej, Afryce i Azji. Miliony ludzi pracują w przemyśle kawowym, począwszy od uprawy, poprzez zbiór i przetwarzanie ziaren, aż po sprzedaż i serwowanie gotowego napoju.

Znaczenie dla gospodarki: W krajach, takich jak Brazylia, Kolumbia, Wietnam czy Etiopia, kawa jest jednym z najważniejszych towarów eksportowych, przyczyniając się do wzrostu gospodarczego i tworzenia miejsc pracy.

Kultura pracy i produktywność: Kawa jako element codziennej rutyny pracy: Kawa jest często postrzegana jako napój poprawiający produktywność, szczególnie w środowiskach biurowych. Przerwy na kawę stały się integralną częścią dnia pracy, sprzyjając regeneracji sił i budowaniu relacji zawodowych.

Rytuał i komfort: Dla wielu osób picie kawy to codzienny rytuał, który przynosi poczucie komfortu i relaksu, zarówno podczas porannych chwil w domu, jak i w pracy.

Symbol statusu i prestiżu: W przeszłości kawa była towarem luksusowym, dostępnym głównie dla arystokracji. Choć dzisiaj jest szeroko dostępna, niektóre rodzaje kawy, jak np. kawa speciality, nadal są symbolem prestiżu i wyrafinowanego smaku.

Trendy i kultura kawowa: W ostatnich latach rozwój kawiarni speciality oraz popularność metod alternatywnych, takich jak chemex, drip czy aeropress, przyczyniły się do wzrostu zainteresowania kawą jako napojem dla smakoszy. Ludzie stają się bardziej świadomi jakości i pochodzenia ziaren, co promuje kawę jako produkt wysokiej klasy.

Kultura kawy a innowacje: Przemysł kawowy odgrywa ważną rolę w innowacjach w zakresie rolnictwa, przetwarzania i przygotowywania napojów. Nowoczesne technologie, zrównoważona produkcja oraz metody uprawy ziaren są nieustannie rozwijane, aby sprostać rosnącemu zapotrzebowaniu na kawę.

Jej gatunki

Istnieją różne gatunki kawy, które różnią się smakiem, aromatem, sposobem uprawy i regionami, w których są produkowane. Dwa najważniejsze gatunki kawy, na których pracujemy w Restauracji Hotelu Sezam Machowa to Arabica i Robusta. Omówmy sobie pokrótce obie te odmiany. Arabica to najpopularniejszy gatunek kawy, stanowiący około 60-70% światowej produkcji. Uprawiana głównie na dużych wysokościach, w regionach o umiarkowanym klimacie. Ma smak delikatny, złożony, często z nutami owoców, kwiatów, czekolady czy orzechów. Charakteryzuje się niższą zawartość kofeiny niż inne gatunki. Uprawiana w takich regionach jak Brazylia, Kolumbia, Etiopia, Ameryka Środkowa (np. Kostaryka), Kenia. Rośnie najlepiej na wysokościach powyżej 600 m n.p.m. i wymaga starannej pielęgnacji. Robusta to z kolei drugi co do popularności gatunek kawy, stanowiący około 30-40% światowej produkcji. Uprawiana głównie w niższych i cieplejszych regionach. Charakteryzuje się smakiem mocnym, intensywnym, z goryczką i nutami ziemistymi. Robusta ma wyższą zawartość kofeiny niż arabica, co daje jej bardziej wyrazisty smak i gorzki posmak. Uprawiana w Wietnamie (główny producent), Brazyli, Indonezji i Ugandzie. Jest bardziej odporna na choroby i zmienne warunki atmosferyczne niż arabica, dlatego można ją uprawiać w trudniejszych warunkach. Pozostałe, zdecydowanie mniej popularne odmiany ziaren to: liberica, excelsa oraz geisha. Każdy z gatunków kawy ma unikalne cechy smakowe i aromatyczne, które są wynikiem nie tylko rodzaju ziaren, ale także miejsca uprawy, klimatu i sposobu obróbki. Najczęściej spożywane gatunki to arabica i robusta, które dominują na rynku, podczas gdy liberica, excelsa i geisha są bardziej niszowe, ale cenione przez smakoszy kawy.

Kawa w Hotelu Restauracji Sezam Machowa

W Restauracji Hotelu Sezam Machowa serwujemy Państwu najbardziej popularne rodzaje kawy. Wszystkie nasze napoje przygotowane są ze świeżo mielonych ziaren marki Segafredo, która powstaje w palarni Sesto di Rastignano. Jej producent, Massimo Zanetti, jest firmą o dość krótkiej tradycji, jednak dobrze znanej w ponad dwudziestu krajach na całym świecie. Zanetti powstało na początku lat 70. i od tamtej pory sukcesywnie zdobywa popularność w kolejnych krajach. Używamy mieszanki ziaren arabiki i robusty (70% / 30%), o średnim poziomie kofeiny (intensywność 6/10), średnim stopniu wypalenia, dzięki czemu jej smakiem możemy się cieszyć rano i w trakcie popołudniowej przerwy. Segafredo Speciale Dolce to kawa delikatna, ale jednocześnie pełna wspaniałego smaku, która idealnie pasuje do kaw mlecznych. Staranna selekcja najlepszych ziaren pozwala stworzyć mieszankę najwyższej jakości, która zachwyca prawdziwych koneserów włoskich smaków. W trakcie śniadań do dyspozycji Gości oddajemy ekspres automatyczny (niemniej jednak wciąż z wbudowanym młynkiem, który na bieżąco mieli kawę), w którym Goście mogą przygotować samodzielnie swój ulubiony poranny napój. W trakcie godzin pracy Restauracji nasz Personel serwuje kawę z ekspresu ciśnieniowego. Niezależnie od pory dnia, nasza oferta obejmuje: espresso, americano, kawę z mlekiem, cappuccino i latte. Sezonowo: kawę mrożoną i kawę po irlandzku. Czy pamiętacie Państwo, czym charakteryzują się poszczególne napoje? Oto krótkie przypomnienie.

Espresso

• Opis: Mała, mocna kawa, przygotowana pod ciśnieniem z drobno mielonych ziaren. Jest bazą dla wielu innych napojów kawowych.
• Objętość: 25-30 ml.
• Smak: Intensywny, bogaty, o pełnym aromacie.

Americano

• Opis: Espresso rozcieńczone gorącą wodą, dzięki czemu kawa jest mniej intensywna.
• Objętość: 120-180 ml.
• Smak: Łagodniejszy niż espresso, ale wciąż aromatyczny.

Kawa z mlekiem

• Opis: Kawa podobna do latte, ale z mniejszą ilością mleka, co sprawia, że jest bardziej intensywna w smaku. Zwykle przygotowuje się ją z podwójnego espresso.
• Objętość: 150-180 ml.
• Smak: Kremowy, ale z bardziej wyrazistą nutą kawy niż w latte.

Cappuccino

• Opis: Espresso z dodatkiem spienionego mleka. Włoskie cappuccino składa się z równych części espresso, mleka i pianki mlecznej.
• Objętość: 150-180 ml.
• Smak: Łagodny, kremowy, o zrównoważonej proporcji kawy i mleka.

Latte

• Opis: Espresso z dużą ilością gorącego mleka i cienką warstwą pianki na wierzchu.
• Objętość: 240-300 ml.
• Smak: Delikatny, z wyraźnym smakiem mleka.

Kawa mrożona

• Opis: Porcja espresso wlana na gałkę lodów, z dodatkiem bitej śmietany i polewy czekoladowej. To bardziej deser niż tradycyjny napój kawowy.
• Objętość: Zależy od ilości i proporcji składników.
• Smak: Połączenie gorącej kawy i zimnych lodów daje interesujący kontrast smakowy i teksturowy.

Kawa po irlandzku

• Opis: Kawa połączona z whisky, cukrem i bitą śmietaną. Serwowana na gorąco.
• Objętość: 150-200 ml.
• Smak: Intensywny, z wyczuwalną nutą alkoholu i kremową śmietaną.

Dla zwolenników tradycji oferujemy tradycyjną kawę parzoną, tzw. “fusiarę”, a nawet zwykłą kawę rozpuszczalną. Inne rodzaje napojów przygotowywanych na bazie kawy, które odnajdziecie w wyspecjalizowanych kawiarniach to: Macchiato, Mocha (Mokka), Ristretto, Affogato, Café au Lait, Lungo, Cold brew czy popularna przede wszystkim w Grecji Frappe. Każdy z tych rodzajów kaw ma swój charakterystyczny smak i sposób przygotowania, co pozwala na dopasowanie trunku do indywidualnych upodobań.

Kawa jest ważna nie tylko jako napój pobudzający, ale także jako istotny element kultury, gospodarki i życia społecznego. Wpływa na relacje międzyludzkie, wspiera gospodarki wielu krajów oraz odgrywa ważną rolę w codziennej produktywności i zdrowiu wielu osób. Dla nas jest to absolutnie niezbędny element każdego dnia i niejednej nocy. Jej aromat i smak umożliwia skutecznie przebudzenie się o wczesnych godzinach porannych, popołudniowa filiżanka pozwala produktywnie spędzić drugą połowę dnia, a wypita wieczorem umożliwia pracę do późnych godzin nocnych, a nawet porannych. Będąc świadomymi znaczenia kawy, wraz z jej wszystkimi korzyściami ekonomicznymi, zdrowotnymi oraz społecznymi nie tylko sami ją chętnie spożywamy, ale również z ogromną przyjemnością przygotowujemy i serwujemy dla Was - naszych Gości. Zapraszamy na kawę do Restauracji Hotelu Sezam w Machowej!

Autor artykułu: Karol Peszko